Gülgiller ailesinden bir meyve ağacıdır. Bilimsel ismi “Amygdalus communis” veya “Prunus amygdalis” tir.

Bademin anayurdu İran - Afganistan platolarıdır. Akdeniz bölgesine eski Yunanlılar ve Romalılarca getirilmiştir. Anadolu yarımadasında çok eskiden beri meyve ağacı olarak yetiştirilmektedir. Badem orta boyda (6 ila 8 metre civarı), yaygın ya da dik dallı, ince uzun yapraklı, dikeni olmayan bir meyve ağacıdır.

İlkbahar mevsiminde erkenden çiçek açar. Beyaz ve nadiren açık pembe çiçekleri genellikle kendini döllemez. Meyveleri taş çekirdek biçimindedir. İçinde bir ucu sivri, bir ucu daha geniş ve yassı bir tohum bulunur.

Bademler başlıca iki alt çeşide ayrılır;

• Tatlı Badem “ Amygdalus communis var. Dulcis”
• Acı Badem “ Amygdalus communis var. Amara”

Bunlardan çok çeşitli bahçe bademi türleri geliştirilmiştir. Badem genellikle tohumdan üretilen badem, şeftali (asitli topraklar için anaç olarak) ve erik, ya da şeftali Badem melezlerine aşılanır. Türkiye'de en iyi çeşidi erik üzerine aşılanan “Pabuç Bademidir”. Batı Avrupa da ve Amerika da 1960 yılından beri don olayından zarar görmemeleri için daha geç zamanda çiçek açan çeşitler üzerinde araştırma çalışmaları yapılmaktadır ve bu tip çeşitler elde edilmiştir. Kaliforniya da “Benzer olmayan” çeşitlerden oluşan büyük ve modern Badem bahçeleri mevcuttur.

Badem de görülen başlıca hastalıklar; Monilyoz, Karaleke, Vertisilliyoz olup zararlıları arasında en tehlikelileri de bitki bitleriyle, çopur böceklerdir.

Genellikle Badem ağacının ince, sert kabuklu ve uzunca meyvesine, bu meyvenin odunsu çekirdeğine, kahverengi bir zarla kaplı iki beyaz çenekten oluşan tohumuna ayrım gözetilmeksizin Badem adı verilir.

Meyve ağustos - eylül ayında olgunlaşınca kabuk kuruyarak çekirdekten ayrılır hale gelir. Tatlı Badem lezzetli bir yemiştir. Yağ bakımından da oldukça zengindir. Acı Badem hidrosiyanik asit içerdiğinden az da olsa zehirlidir.

Bademin Besin Değeri ve Faydaları

Badem bünyesinde A vitamini, B12 vitamini ve C vitaminlerini barındırır. 100 gr badem içerisinde 1 gr Sodyum, 705 mg Potasyum, 268 mg Magnezyum, 264 mg Kalsiyum, 3.7 mg Demir mineralleri ile 0.1 mg Piridoksin etken maddesi bulunmaktadır. Bunun yanı sıra 22 gr Karbonhidrat (3.9 gr'ı Şeker olmak üzere) ve 49 gr yağ içermekte olup, 100 gram bademin verdiği kalori 575 (kcal)'dir.

Badem kavrulmuş yada çiğ olarak tüketilmesinin yanısıra mutfaktada oldukça çok kullanılan bir kuruyemiştir. Bademli un helvası ve diğer tatlılar, bademli pilavlar, bademli kek çeşitleri başlıcalarıdır.

---